Σχεδόν 50% των ανθρώπων που έχουν υπέρταση είναι ευαίσθητοι στο αλάτι, πράγμα που σημαίνει ότι η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων νατρίου αυξάνει την αρτηριακή τους πίεση και τους θέτει σε κίνδυνο επιπλοκών.

Εκτιμάται ότι ο μέσος ενήλικας καταναλώνει περίπου 10 γραμμάρια αλάτι, αντί των 4 γραμμαρίων που συνιστώνται από τους διεθνείς οργανισμούς για τους υγιείς ενήλικες.

Έχει υπολογιστεί, ότι το 85% του αλατιού που καταναλώνουμε περιέχεται σε έτοιμα τρόφιμα, ενώ το επιτραπέζιο αλάτι αποτελεί μόνο το 15% του συνόλου του αλατιού που καταναλώνουμε

Το νάτριο εντοπίζεται ως συστατικό πληθώρας τροφίμων, στο νερό και σε διάφορα φάρμακα και για τον λόγο αυτό, είναι εξαιρετικά δύσκολο να σχεδιαστεί ένα διαιτολόγιο πλήρους αποκλεισμού του νατρίου. Οι τροφές που περιέχουν σημαντικές ποσότητες νατρίου είναι το κρέας, το ψάρι, τα πουλερικά και τα γαλακτοκομικά. Μικρότερες ποσότητες νατρίου περιέχουν επίσης τα λαχανικά, τα λίπη και τα δημητριακά. Ακόμη και το νερό, όπως προαναφέραμε περιέχει νάτριο σε διάφορες ποσότητες, ανάλογα με την ύδρευση. Μόνο το απεσταγμένο νερό δεν έχει νάτριο, καθώς όλα τα ανόργανα άλατά του έχουν αφαιρεθεί.

Ποιες οι ευεργετικές επιδράσεις του αλατιού;

Ο οργανισμός μας χρειάζεται νάτριο για να λειτουργήσει σωστά γιατί:

• Βοηθά στη διατήρηση της σωστής ισορροπίας των υγρών στο σώμα σας
• Βοηθά στη μετάδοση νευρικών ερεθισμάτων
• Επηρεάζει τη σύσπαση και χαλάρωση των μυών

Πώς μπορείτε να μειώσετε την πρόσληψη αλατιού;

Για να περιορίσετε το αλάτι που καταναλώνετε μέσω του φαγητού μπορείτε να:

Διαβάστε τις ετικέτες των τροφίμων που θέλετε να καταναλώσετε

Επιλέξτε τροφές με χαμηλή συγκέντρωση νατρίου, όπως δημητριακά, κράκερ, σάλτσες ζυμαρικών, κονσερβοποιημένα λαχανικά και κάθε άλλη τροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι. Προτιμήστε τροφές «ελεύθερες αλατιού» (<5mg νατρίου ανά μερίδα), «πολύ χαμηλής περιεκτικότητας σε νάτριο» (<35mg νατρίου ανά μερίδα) ή «χωρίς προσθήκη αλατιού». Προσέξτε επίσης και συστατικά όπως γλουταμινικό μονονάτριο, μαγειρική σόδα, μπέικιν πάουντερ και βενζοϊκό νάτριο, τα οποία είναι συστατικά του αλατιού. Ακόμη, επιλέξτε τροφές με λιγότερο από 5% νάτριο ανά μερίδα. Το νάτριο είναι «συστατικό» του αλατιού και πρέπει να τρώτε λιγότερα από 2.400 mg την ημέρα.

Περιορίστε τις έτοιμες επεξεργασμένες τροφές

Οι έτοιμες επεξεργασμένες τροφές περιέχουν μεγάλες ποσότητες νατρίου και αυτό γιατί το νάτριο αποτελεί συντηρητικό μέσο διατήρησης των τροφών. Αποφύγετε τις έτοιμες σάλτσες, τα πατατάκια, τα γαριδάκια  και τα έτοιμα γεύματα. Μαγειρεύοντας μόνοι σας τα γεύματά σας μπορείτε να ελέγξετε πόσο αλάτι θα μπει στο πιάτο σας. Επιλέξτε φρέσκα κρέατα, πουλερικά και ψάρια, αντί για επεξεργασμένα και καπνιστά. Αν καταναλώνετε κονσέρβες όπως τόνο, ξεπλύνετε το περιεχόμενο, για να απομακρύνετε αλάτι.

Ξε-αρμυρίστε κάποιες τροφές πλούσιες σε αλάτι

Αν καταναλώνετε τροφές πλούσιες σε αλάτι, όπως φέτα και ελιές ξαρμυρίστε τες βάζοντάς τες σε νερό πριν τις καταναλώσετε.

Προσθέστε τροφές πλούσιες σε κάλιο

Προσθέστε στη διατροφή σας τροφές πλούσιες σε κάλιο, το οποίο εξισορροπεί την υψηλή συγκέντρωση νατρίου και μπορεί να περιορίσει τις επιδράσεις του αλατιού στην αρτηριακή πίεση, όπως φρούτα και λαχανικά. Καταναλώστε ακόμη και σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά και είναι εμπλουτισμένα σε κάλιο.

Μην προσθέτετε επιπλέον αλάτι

Αν τρώτε έξω ζητήστε να μην προσθέσουν αλάτι στο πιάτο σας.

Προσθέστε αλάτι στο τέλος του μαγειρέματος

Προσθέστε το αλάτι στο τέλος του μαγειρέματος και όχι στην αρχή. Με αυτόν τον τρόπο έχετε πιο έντονη γεύση, με μικρότερη ποσότητα.

Αντικαταστήστε το με άλλα καρικεύματα

Μην ακολουθείτε τις συνταγές που θέλουν να προσθέτετε αλάτι. Αντικαταστήστε το με βότανα ή άλλα καρυκεύματα, όπως δενδρολίβανο, θυμάρι, βασιλικό, κρεμμύδι, σκόρδο, μαϊντανό, δυόσμο, κάρυ, κόλιανδρο, πιπερόριζα, ρίγανη κ.ά.

Αυξήστε τα λαχανικά

Χρησιμοποιήστε λαχανικά για να δώστε γεύση στο φαγητό σας. Οι διάφορες εταιρείες τροφίμων, ακολουθώντας τις οδηγίες της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, δημιούργησαν σκευάσματα με λιγότερο αλάτι προκειμένου να συμβάλουν στην προσπάθεια μείωσης του αλατιού από τη διατροφή μας. Έτσι, στην αγορά κυκλοφορούν πλέον κύβοι με λιγότερο αλάτι, που δίνουν νοστιμιά στο φαγητό, χωρίς να επιβαρύνουν τον οργανισμό με πολύ αλάτι.

Με ποιες μορφές συναντάται το νάτριο;

Οι ετικέτες τροφίμων αναφέρουν την ποσότητα του νατρίου που περιέχουν. Το νάτριο όμως μπορεί να περιέχεται και σε άλλες χημικές μορφές πέραν του γνωστού αλατιού.

Χλωριούχο Νάτριο

Το κοινό αλάτι χρησιμοποιείται επιτραπέζιο, στο μαγείρεμα, κατά την επεξεργασία των τροφίμων, στις κονσέρβες κ.λπ.

Γλουταμινικό Μονονάτριο

Είναι ένα καρύκευμα που χρησιμοποιείται στο σπίτι, σε εστιατόρια και σε πολλά συσκευασμένα τρόφιμα (κονσέρβες, κατεψυγμένα κλπ.).

Baking-Powder

Χρησιμοποιείται για επιτάχυνση του φουσκώματος στο ψωμί και στο κέικ.

Διττανθρακικό Νάτριο 

Η κοινή σόδα μαγειρικής, χρησιμοποιείται κατά την παρασκευή ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και γλυκών.

Άλμη

Χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για την εμπόδιση της ανάπτυξης βακτηρίων και περιέχεται σε κονσέρβες, σε κατεψυγμένα, σε τουρσιά κλπ.

Φωσφορικό Δινάτριο Άλας

Περιέχεται σε ορισμένα δημητριακά, καθώς και σε βιομηχανικά τυριά.

Αλγινικό Νάτριο

Προστίθεται στα σοκολατούχα γάλατα και στα παγωτά για να μαλακώσει την υφή τους.

Βενζοϊκό Νάτριο

Χρησιμοποιείται σαν συντηρητικό σε διάφορα παρασκευάσματα (μαγιονέζα, dressings, αναψυκτικά).

Υδροξείδιο του Νατρίου

Ή καυστικό νάτριο χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για να μαλακώσει τη φλούδα της ελιάς, του καλαμποκιού κ.λπ.

Προπιονικό Νάτριο

Χρησιμοποιείται για την παστερίωση τυριών και ορισμένων αρτοσκευασμάτων και κέικ, ώστε να εμποδιστεί η ανάπτυξη μούχλας.

Θειώδες Νάτριο

Χρησιμοποιείται για την λεύκανση ορισμένων φρούτων που χρειάζονται τεχνητό χρώμα (κεράσια μαρασκίνο, φρουί-γλασέ κ.λπ.) και ως συντηρητικό κάποιων ξηρών φρούτων (πχ. δαμάσκηνα).

Το προσλαμβανόμενο ποσοστό νατρίου που επιτρέπεται σε έναν ασθενή εξαρτάται από την κατάστασή του και καθορίζεται από τον επιστήμονα υγείας. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις δίνεται αυστηρή άναλος δίαιτα με περιεκτικότητα σε νάτριο 0.25-0.50 gr/24h. Ένας ήπιος περιορισμός επιτρέπει την κατανάλωση 1gr νατρίου/ημέρα.

Ποιες τροφές είναι πλούσιες σε αλάτι;

Τροφές πλούσιες σε νάτριο είναι:

• οι συσκευασμένοι χυμοί τομάτας και λαχανικών
• ο ανανάς
• τα κονσερβοποιημένα φρούτα
• τα λαχανικά σε κονσέρβες
• τα τουρσιά, τα κατεψυγμένα λαχανικά με αλάτι
• οι αγκινάρες
• τα καρότα
• το σέλινο
• το κάρδαμο
• το σπανάκι
• τα παντζάρια
• τα ραδίκια
• το λάχανο
• τα καπνιστά κρέατα και τα κρέατα και ψάρια σε κονσέρβα
• τα τυριά
• το αλατισμένο ζωικό βούτυρο
• τα αλμυρά κρακεράκια
• τα γαριδάκια
• τα chips
• οι αλατισμένοι ξηροί καρποί
• οι σούπες σε σκόνη ή κονσέρβα
• το χοιρομέρι
• τα αλατισμένα κρέατα
• το ζαμπόν
• τα βιομηχανικά παρασκευασμένα γεύματα
• η σόδα μαγειρικής
• το baking-powder
• η σάλτσα σόγια
• τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα
• οι πίτσες
• τα σουβλάκια

Τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι

Τροφές χαμηλές σε νάτριο είναι:

• οι χυμοί φρούτων χωρίς πρόσθετα
• τα φρέσκα φρούτα
• τα ξηρά φασόλια
• το αποβουτυρωμένο γάλα
• τα δημητριακά σε νιφάδες
• το χονδροαλεσμένο σιτάρι
• τα δημητριακά που είναι ψημένα χωρίς αλάτι
• τα ζυμαρικά
• το ρύζι
• τα φρέσκα ψάρια και κρέατα
• το ελαιόλαδο
• το ξύδι
• τα καρυκεύματα χωρίς αλάτι και χυμό λεμονιού
• οι ανάλατοι ξηροί καρποί
• το μέλι
• η μαρμελάδα
• ο ζελές
• οι καραμέλες

Οι διάφορες εταιρείες τροφίμων, ακολουθώντας τις οδηγίες της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας δημιούργησαν σκευάσματα με λιγότερο αλάτι, προκειμένου να συμβάλουν στην προσπάθεια για μείωση του αλατιού από τη διατροφή μας. Έτσι, κυκλοφορούν στην αγορά κύβοι με λιγότερο αλάτι, που δίνουν νοστιμιά στο φαγητό, ενώ παράλληλα δεν επιβαρύνουν τον οργανισμό με αλάτι.

Γιατί να μειώσετε το αλάτι στη διατροφή σας;

Μια επιστημονική ανάλυση, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιθεώρηση New England Journal of Medicine από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και του Κολεγίου Παθολόγων και Χειρουργών του Πανεπιστημίου Κολούμπια, υπολόγισε ότι εάν οι Αμερικανοί μείωναν την πρόληψη αλατιού κατά μισό κουταλάκι του τσαγιού την ημέρα ή κατά 3 γραμμάρια, αυτό θα μείωνε τον ετήσιο αριθμό περιπτώσεων στεφανιαίας νόσου κατά 60.000 - 120.000, τον αριθμό των καρδιακών εμφραγμάτων κατά 54.000 - 99.000, των εγκεφαλικών επεισοδίων κατά 32.000 - 66.000 και των θανάτων από κάθε αιτία κατά 44.000 - 92.000. Ταυτόχρονα, θα γλίτωνε τη Δημόσια Υγεία από κόστος 24 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο.

Η επικεφαλής των ερευνητών δρ Κirsten Bibbins-Domingo συμπέρανε ότι ακόμα και πολύ μικρότερη μείωση της πρόσληψης αλατιού -κατά ένα γραμμάριο την ημέρα, που θα πραγματοποιούνταν έως το 2019- «θα ήταν πιο αποτελεσματική στη μείωση της πίεσης από ό,τι τα φάρμακα για τα άτομα με υπέρταση».

Ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης Μάικλ Μπλούμπεργκ κάλεσε τους υπεύθυνους των αλυσίδων εστιατορίων και των βιομηχανιών τροφίμων να ελαττώσουν την ποσότητα αλατιού στα προϊόντα τους κατά 25% μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, με σκοπό τη μείωση της αρτηριακής υπέρτασης.

Το κάλιο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης

Έχει αποδειχθεί ότι μεγάλες ποσότητες καλίου μειώνουν την αρτηριακή πίεση. Η αυξημένη μάλιστα πρόσληψη καλίου συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι οργανισμοί υγείας συνιστούν το κάλιο για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Η αυξημένη πρόσληψη καλίου συμβάλλει στην προστασία του οργανισμού από την αυξημένη αρτηριακή πίεση, που προκαλεί η περίσσεια νατρίου. Η αυξημένη πρόσληψη Καλίου βοηθά στην αποβολή νατρίου και νερού από το σώμα, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση.

Τροφές πλούσιες σε κάλιο είναι τα φρούτα (οι μπανάνες περιέχουν 422mg Καλίου) και τα λαχανικά, το μαγειρεμένο κρέας και ψάρι, το γάλα (ημιάπαχο 366mg Καλίου/ποτήρι), το γιαούρτι.

Επίσης, στην αγορά υπάρχουν λειτουργικά τρόφιμα εμπλουτισμένα με κάλιο, όπως ροφήματα χυμών, τα οποία συμβάλλουν στην πρόληψη της εμφάνισης υπέρτασης.

πηγή:mednutrition.gr